راهنمای کامل نصب و راه اندازی DHCP سرور در ویندوز ⚙️ از مبتدی تا پیشرفته

مدیریت آدرس‌های IP در یک شبکه، درست مانند مدیریت کلیدهای یک هتل بزرگ است. تصور کنید بخواهید به صورت دستی به هر مهمان (دستگاه) یک کلید (آدرس IP) منحصر به فرد بدهید، آن را ثبت کنید و پس از خروج، کلید را پس بگیرید. این فرآیند نه تنها خسته‌کننده، بلکه مستعد خطاهای فاجعه‌بار مانند تخصیص یک کلید به دو مهمان است! پروتکل DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) دقیقاً همان مدیر هوشمند و خودکار هتل شماست.

اما آیا می‌دانستید تنظیمات نادرست DHCP می‌تواند کل ارتباطات شبکه شما را مختل کند؟ در این مقاله جامع، ما در "رایانه کمک" به شما نه تنها نحوه نصب DHCP در ویندوز سرور را آموزش می‌دهیم، بلکه شما را با نکات کلیدی پیکربندی و عیب‌یابی آن نیز آشنا می‌کنیم.

اگر در هر مرحله از پیاده‌سازی زیرساخت شبکه خود نیاز به مشاوره تخصصی یا اجرای پروژه از صفر تا صد دارید، می‌توانید برای یک بررسی اولیه و دریافت راهکار در زمینه [خدمات پشتیبانی شبکه و سرور]، با شماره 02177245575 با کارشناسان ما تماس بگیرید.

 

 

DHCP سرور چیست و چرا در هر شبکه‌ای یک عنصر حیاتی است؟

به زبان ساده، DHCP سرور چیست؟ یک سرویس مرکزی در شبکه است که وظیفه تخصیص خودکار و مدیریت متمرکز آدرس‌های IP و سایر پارامترهای شبکه (مانند آدرس Gateway و DNS) به دستگاه‌های کلاینت (کامپیوترها، پرینترها، موبایل‌ها) را بر عهده دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این سرور می‌توانید به مقاله سرور DHCP چیست مراجعه بفرمایید.

 

پیشنهاد مطلب: برای آشنایی با انواع سرورها، توصیه می‌کنیم مقاله سرور چیست را مطالعه بفرمایید

 

استفاده از این سرور، نیاز به تنظیم دستی IP روی هر دستگاه را از بین می‌برد، از تخصیص IP تکراری جلوگیری می‌کند و مدیریت شبکه را به طرز چشمگیری ساده‌تر و کارآمدتر می‌سازد. در واقع، DHCP قلب تپنده تخصیص آدرس در هر شبکه مدرن است. برای اطلاع از نحوه مدیریت شبکه با DHCP توصیه می‌کنیم حتماً مقاله DHCP چیست را مطالعه بفرمایید.

 

 

پیش‌نیازهای کلیدی قبل از نصب DHCP سرور در ویندوز

قبل از شروع فرآیند نصب، اطمینان از فراهم بودن زیرساخت‌های لازم، ضامن یک راه‌اندازی بدون دردسر است. در جدول زیر، پیش‌نیازهای اساسی را لیست کرده‌ایم: 

 

 

پیشنهاد مطلب: برای اطلاع از تفاوت بین مودم و روتر بر روی لینک مقاله کلیک کنید

 

 

پیشنهاد مطلب: برای دسترسی به راهنمای گام به گام راه اندازی DHCP در لینوکس، بر روی لینک مقاله کلیک کنید

 

آموزش گام به گام نصب DHCP در ویندوز سرور 2022

مراحل نصب این سرویس در نسخه‌های جدید ویندوز سرور تقریباً مشابه است. ما در اینجا بر روی سرور 2022 تمرکز می‌کنیم.

ابتدا از منوی Start، ابزار Server Manager را باز کنید.

 

2.  در داشبورد اصلی، روی گزینه Add roles and features کلیک نمایید.

 

3.  در پنجره اول ویزارد، روی Next کلیک کنید.

 

4.  اطمینان حاصل کنید که گزینه Role-based or feature-based installation انتخاب شده باشد و Next را بزنید.

 

5.  سروری که قصد دارید DHCP را روی آن نصب کنید انتخاب کرده و روی Next کلیک کنید.

 

6.  در لیست Roleها، تیک گزینه DHCP Server را بزنید. پنجره‌ای برای افزودن ویژگی‌های مورد نیاز باز می‌شود؛ روی Add Features کلیک کنید.

 

7.  در مرحله Features، نیازی به تغییر نیست؛ فقط Next را بزنید.

 

8.  در نهایت، روی دکمه Install کلیک کنید تا فرآیند نصب آغاز شود. پس از اتمام موفقیت‌آمیز، می‌توانید پنجره را ببندید.

 

پیکربندی اولیه DHCP سرور (ساخت Scope جدید)

پس از نصب، نوبت به مهم‌ترین بخش یعنی پیکربندی DHCP سرور می‌رسد. این کار با ساخت یک `DHCP Scope` یا محدوده آدرس‌دهی انجام می‌شود.

در Server Manager، روی آیکون پرچم زرد رنگ کلیک کرده و گزینه Complete DHCP configuration را انتخاب کنید.

 

 

2.  در ویزارد باز شده، روی Commit کلیک کنید تا سرویس در Active Directory تایید (Authorize) شود. سپس پنجره را Closeکنید.

 

3.  حالا از منوی Tools در Server Manager، گزینه DHCP را باز کنید.

 

4.  در کنسول DHCP، روی نام سرور خود کلیک کرده، سپس روی IPv4 راست-کلیک کنید و New Scope را انتخاب نمایید.

 

تعریف محدوده آدرس IP (IP Address Range)

در این مرحله، باید یک نام و توضیح برای Scope خود وارد کنید. سپس محدوده آدرس IP که می‌خواهید به کلاینت‌ها تخصیص داده شود (مثلاً از 192.168.1.100 تا 192.168.1.200) به همراه Subnet Mask را مشخص کنید.

 

 

افزودن استثناها (Add Exclusions)

اگر آدرس‌های خاصی در محدوده شما وجود دارند که نباید به هیچ کلاینتی تخصیص داده شوند (مثلاً IP پرینترها یا سرورها)، می‌توانید آن‌ها را در این بخش به عنوان استثنا تعریف کنید.

 

 

تنظیم مدت زمان اجاره (Lease Duration)

این مقدار تعیین می‌کند که یک آدرس IP تا چه مدت در اختیار یک کلاینت باقی بماند. برای شبکه‌های سیمی و پایدار، مقدار پیش‌فرض ۸ روز مناسب است.

 

پیکربندی گزینه‌های مهم (Router, DNS, WINS)

در این مرحله، ویزارد از شما می‌خواهد گزینه‌های مهم شبکه را تعریف کنید:

🔹  Router (Default Gateway): آدرس IP روتر یا گیت‌وی اصلی شبکه را وارد کنید.

🔹  Domain Name and DNS Servers: نام دامنه و آدرس IP سرورهای DNS خود را وارد کنید.

🔹  WINS Server: اگر از سرور WINS استفاده می‌کنید، اطلاعات آن را وارد کنید؛ در غیر این صورت، این مرحله را رد کنید.

 

فعال‌سازی Scope

در آخرین مرحله، گزینه Yes, I want to activate this scope now را انتخاب و روی Finish کلیک کنید. تبریک! اولین Scope شما با موفقیت ساخته و فعال شد.

 

 

تنظیمات پیشرفته و بهترین شیوه‌ها (Best Practices) در مدیریت DHCP

یک راه اندازی DHCP Server حرفه‌ای صرفاً به نصب و ساخت Scope ختم نمی‌شود.

 

رزرو IP یا DHCP Reservation برای تجهیزات مهم

برای دستگاه‌های کلیدی مانند سرورها و پرینترها که نیاز به IP ثابت دارند، به جای تنظیم دستی، از قابلیت Reservation استفاده کنید. با این کار، سرور DHCP همیشه یک IP مشخص را بر اساس MAC Address به آن دستگاه اختصاص می‌دهد.

 

اهمیت امنیت در DHCP و راهکارهای مقابله با تهدیدات

سرور DHCP می‌تواند هدف حملاتی مانند Rogue DHCP (یک سرور DHCP غیرمجاز در شبکه) یا DHCP Starvation باشد. استفاده از قابلیت‌هایی مانند DHCP Snooping روی سوئیچ‌های مدیریتی، یکی از اولین لایه‌های دفاعی برای امنیت شبکه شماست.

تامین امنیت لایه‌های مختلف شبکه، از فایروال تا تنظیمات dhcp، یک کار کاملاً تخصصی است. برای طراحی یک ساختار امنیتی یکپارچه و مشاوره در خصوص [ارائه خدمات امنیت شبکه]، با کارشناسان ما با شماره 02177245575 تماس بگیرید.

 

عیب‌یابی 3 مشکل رایج در سرور DHCP

حتی با بهترین پیکربندی، گاهی مشکلاتی پیش می‌آید. در اینجا به ۳ مورد از رایج‌ترین سناریوهای خطایابی DHCP اشاره می‌کنیم:

1. کلاینت‌ها IP با رنج 169.254.x.x دریافت می‌کنند: این آدرس (APIPA) نشان می‌دهد که کلاینت نتوانسته با سرور DHCP ارتباط برقرار کند. ابتدا اتصال فیزیکی کابل شبکه و سپس فعال بودن Scope در سرور را بررسی کنید.

2. تداخل آدرس IP (IP Conflict): این مشکل زمانی رخ می‌دهد که یک دستگاه با IP دستی در محدوده DHCP شما وجود داشته باشد. همیشه از قابلیت Conflict Detection در تنظیمات سرور DHCP استفاده کنید.

3. Scope پر شده است: اگر تعداد دستگاه‌های شما بیشتر از ظرفیت محدوده IP تعریف شده باشد، کلاینت‌های جدید نمی‌توانند IP بگیرند. در این صورت باید محدوده IP را گسترش دهید یا Lease Duration را کاهش دهید.

 

DHCP، تنها یک قطعه از پازل زیرساخت شبکه شما

فعال کردن dhcp و راه‌اندازی آن یک گام مهم در مدیریت شبکه است، اما نباید فراموش کرد که این سرویس تنها یک جزء از یک اکوسیستم بزرگتر و پیچیده‌تر است. یک شبکه پایدار و کارآمد به هماهنگی کامل بین تمام اجزا، از زیرساخت فیزیکی تا سرویس‌های نرم‌افزاری، نیاز دارد.

 

سوالات متداول

در این بخش به برخی از سوالات شما میپردازیم. پس با من همراه باشید.

۱. آیا می‌توان روی ویندوز ۱۰ یا ۱۱ سرور DHCP نصب کرد؟

خیر، رول DHCP Server مختص نسخه‌های سرور ویندوز است و روی سیستم‌عامل‌های کلاینتی مانند ویندوز ۱۰ و ۱۱ قابل نصب نیست. این سیستم‌عامل‌ها تنها می‌توانند به عنوان کلاینت DHCP عمل کنند.

 

۲. تفاوت بین DHCP Reservation و Exclusion چیست؟

Exclusion یک یا چند آدرس IP را از محدوده توزیع خارج می‌کند تا سرور هرگز آن‌ها را به هیچ دستگاهی اختصاص ندهد. اما Reservation یک آدرس IP مشخص را برای یک دستگاه خاص (بر اساس MAC Address) رزرو می‌کند تا آن دستگاه *همیشه* همان IP را دریافت کند.

 

۳. آیا می‌توانم چند Scope مختلف روی یک سرور DHCP داشته باشم؟

بله، شما می‌توانید برای هر ساب‌نت یا VLAN در شبکه خود یک Scope مجزا تعریف کنید. این کار برای مدیریت شبکه‌های بخش‌بندی شده ضروری است.

 

جمع بندی

در "رایانه کمک"، ما نگاهی جامع به نیازهای شما داریم. تخصص ما فراتر از یک کانفیگ ویندوز سرور ساده است:

🔸  زیرساخت فیزیکی: از طراحی و اجرای [خدمات پسیو شبکه و کابل کشی] استاندارد.

🔸  تجهیزات هوشمند: تا نصب و پیکربندی سوئیچ‌ها، روترها و فایروال‌ها در قالب [طراحی و اجرای خدمات اکتیو شبکه].

🔸  سرویس‌های مرکزی: و در نهایت، راه‌اندازی سرویس‌های حیاتی مانند DHCP, DNS, و Active Directory.

اگر به دنبال یک شرکت متخصص هستید که تمام ابعاد پروژه شبکه شما را از صفر تا صد مدیریت کند، [صفحه معرفی خدمات شبکه رایانه کمک] را مشاهده کنید یا برای یک مشاوره جامع با شماره 02177245575 با ما در تماس باشید.

 

 قابل توجه شما کاربر گرامی: محتوای این صفحه صرفاً برای اطلاع رسانی است در صورتی که تسلط کافی برای انجام موارد فنی مقاله ندارید حتما از کارشناس فنی کمک بگیرید.