دمای بالای کامپیوتر یا لپتاپ زنگ خطری است که اگر جدی گرفته نشود، صدمات جبران ناپذیری به سیستم شما وارد می‌کند. افزایش حرارت کامپیوتر که اصطلاحاً به آن Overheat می‌گویند به دلایل متعددی رخ می‌دهد؛ مثلاً ممکن است در حال اجرای یک بازی یا برنامه سنگین روی سیستم باشید و یا مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری که حتی روح‌تان از آن بی‌خبر است، باعث آن شده باشد!
به هر علت، باید بدانید گرما یکی از بزرگ‌ترین دشمنان کامپیوتر شما است که وجود آن در سطوحی طبیعی و بالاتر از آن مشکل‌ساز خواهد بود. اما چگونه تشخیص دهیم دمای کامپیوتر طبیعی است یا خیر؟ 🧐 اصلاً چه میشود که کامپیوتر گرما تولید می‌کند؟ این گرما تا چه میزان برای کامپیوتر یا لپتاپ قابل تحمل است؟ اورهیت شدن کامپیوتر چه مشکلاتی را به‌وجود می‌آورد؟ و چگونه می‌توان علت داغ شدن کامپیوتر و راه‌حل آن را پیدا کرد؟
باتوجه به حجم زیاد تماس‌های شما با مرکز تماس رایانه کمک برای حل مشکل داغ شدن کامپیوتر و لپتاپ، تصمیم به تولید محتوایی گرفتیم که به تمامی این سؤالات پاسخ دهد. تا انتها همراه ما باشید. 😉
آنچه در این مقاله مطالعه میکنید:
✅علت تولید گرما در کامپیوتر چیست؟
✅دمای استاندارد کامپیوتر چه میزان است؟
✅اما چگونه میزان دمای استاندارد و بالاتر از استاندارد در کامپیوتر و لپتاپ را تشخیص دهیم؟
✅چگونه دمای کامپیوتر و یا CPU را اندازه بگیریم؟
✅مشکلات ناشی از گرم شدن بیش از اندازه کامپیوتر
✅بررسی دلایل داغ شدن کامپیوتر و لپتاپ + راه‌حل
✅سخن پایانی
علت تولید گرما در کامپیوتر چیست؟
اگر با مشکل داغ شدن بیش از حد سیستم‌های کامپیوتری مواجه شده باشید شاید این سؤال شما هم باشد؛ اینکه اصلاً چرا کامپیوترها گرما تولید می‌کنند؟
پاسخ: انتقال انرژی و تولید حرکت از هر نوع، مولد گرما است. حال این حرکت می‌تواند در بدن انسان هنگام فعالیت رخ دهد، در اشیاء هنگام کشیدن دو جسم بر روی هم و یا اینکه در یک وسیله الکتریکی هنگام جریان یافتن انرژی. پس گرما یک محصول جانبی در فرآیند تولید و مصرف الکتریسیته است و از آنجاکه کامپیوتر با برق کار می‌کند، در پی جریان یافتن برق در در بین مدارها و مقاومت‌های دستگاه، بخشی از آن که هدر رفته، به شکل دیگری از انرژی یعنی "انرژی گرمایی" تغییر ماهیت می‌دهد.
بنابراین تولید و مصرف انرژی الکتریکی، پدیده‌ای گرمازا است و حرکت عناصر سیستمی در کامپیوتر باعث انتقال این حرارت میشود. ازجمله قطعات کامپیوتر که بیش از سایرین تولید گرما می‌کنند، می‌توان به بخش‌های پردازنده مرکزی یا CPU و واحد پردازش گرافیکی یا GPU اشاره کرد. به همین دلیل در صورت داغ شدن کامپیوتر اولین چیزی که بررسی می‌کنیم، مشاهده مصرف CPU و RAM کامپیوتر است. میزان تولید گرما در یک قطعه کامپیوتری، رابطه مستقیمی با پیچیدگی قطعه و میزان مصرف انرژی در آن خواهد داشت.
دمای استاندارد کامپیوتر چه میزان است؟
در قسمت قبل اشاره شد که تولید گرما در سیستم‌های کامپیوتری یک امر طبیعی است اما گاهی به دلایل مختلف کامپیوتر یا لپتاپ بیش از اندازه داغ می‌شوند که به آن اورهیت (OverHeat) می‌گوییم. در شرایط عادی کامپیوتری که در دمای اتاق (24 درجه سانتی‌گراد) نگهداری شده، دمای اندکی بالاتر از محیط دارد. در صورت روشن بودن سیستم برای زمان طولانی یا اجرای نرم‌افزارهای سنگین روی سیستم، احتمالاً این دما بالاتر خواهد رفت.
اما چگونه میزان دمای استاندارد و بالاتر از استاندارد در کامپیوتر و لپتاپ را تشخیص دهیم؟
پاسخ: دمای استاندارد کامپیوتر و CPU را می‌توانید از طریق سایت سازنده آنها در بخش مشخصات پیدا کنید. این دما در سیستم‌های جدید و در شرایط عادی عددی زیر 30 درجه است؛ البته دمایی تا مرز 60 درجه هم برای کامپیوتر خطر چندانی محسوب نمی‌شود.
بعضی استانداردها تا دمای 75 درجه را نیز در صورت انجام عملیات سنگین طبیعی می‌دانند و آستانه اخطار را روی دمای 80 درجه قرار می‌دهند. البته در پردازنده‌های نسل جدید مثل آلدر لیک اینتل مدل 12700K، دمای 95 درجه نیز از سمت شرکت پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی شده؛ پس تشخیص داغ بودن کامپیوتر به نوع سیستم و سرعت پردازنده آن ارتباط دارد. از آنجاکه داغ شدن لپتاپ و کامپیوتر معمولاً به مشکلاتی بزرگ‌تر منجر میشود، به مرور نشانه‌های دیگری در کنار آن می‌بینید که شما را متوجه جدی بودن مشکل می‌کند. در ادامه بیشتر درباره این نشانه‌ها صحبت می‌کنیم.
❗توجه داشته باشید که (در بیشتر مواقع) دمایی بالاتر از 80 درجه سانتی‌گراد در کامپیوتر و لپتاپ به شدت آسیب زننده است و در مواجهه با آن باید سریعاً سیستم را خاموش کرده و به دنبال دلایل داغ شدن کامپیوتر و رفع مشکل باشیم.
چگونه دمای کامپیوتر و یا CPU را اندازه بگیریم؟
باتوجه به خطرات اورهیت کامپیوتر، خوب است که به‌طور مستمر به کمک ابزارهای موجود دمای سیستم خود را تحتِ‌نظر داشته باشید. این‌کار از طریق بایوس یا UEFI امکان‌پذیر است همچنین نرم‌افزارهایی مثل Core Temp برای بررسی مشخصات پردازنده و دمای آن به ما کمک می‌کنند.
این نرم‌افزار علاوه بر نمایش اطلاعاتی چون سال ساخت پردازنده، مدل آن، تعداد هسته‌ها و میزان مصرف انرژی، دمای CPU و دمای هسته‌های پردازنده را به ما نشان می‌دهد که بر اساس آن می‌توانیم به داغ شدن کامپیوتر و پردازنده سیستم پی ببریم. برای دانلود نرم افزار Core Temp از این لینک استفاده کنید.
مشکلات ناشی از گرم شدن بیش از اندازه کامپیوتر
مشکلات سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری متعددی می‌توانند عامل افزایش دمای کامپیوتر باشند. از سوی دیگر، فعل داغ شدن سیستم باعث بروز مشکلات جدیدی میشود که کاربر را دچار سردرگمی می‌کند. در صورت مشاهده هر کدام از این نشانه‌ها، اولین اقدام از سمت کاربر باید چک کردن دمای سیستم و یافتن علت افزایش دما باشد.
اورهیت کامپیوتر می‌تواند آغازگر مشکلات بزرگ‌تری شود چراکه گرما به مرور سیستم شما و عملکرد آن را دچار نابسامانی می‌کند. رایج‌ترین اختلالاتی که در اثر داغ شدن لپتاپ و کامپیوتر رخ می‌دهد را در ادامه خواهید دید:
⚠ ری‌استارت ناگهانی
یکی از مشکلات رایج که در اثر گرمای بیش از حد کامپیوتر رخ می‌دهد، خاموش و روشن شدن ناگهانی یا ری‌استارت سیستم است. پردازنده‌های جدید برای کاهش آسیب در اثر داغ شدن سیستم، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با رسیدن به آستانه دمایی خاصی (معمولاً 90 درجه سانتی‌گراد) قطعات داغ شده را از کار انداخته یا سیستم را ری‌استارت می‌کنند. پس از روشن شدن مجدد، لود کامل ویندوز تا زمان خنک شدن سیستم به طول می‌انجامد.
⚠ شنیده شدن صدای ناهنجار از فن سیستم
فن کامپیوتر قطعه‌ای است که وظیفه تعدیل دما و خنک کردن سیستم و قطعات آن را بر عهده دارد. گاهی به دلیل افزایش بیش از حد دمای کامپیوتر، فن به تقلا می‌افتد تا دما را به سطح استاندارد بازگرداند. در این شرایط فن کامپیوتر با سرعت بیشتری به چرخش درمی‌آید و صدایی بلندتر از حالت عادی از آن به گوش می‌رسد. البته گاهی کار نکردن فن کامپیوتر خود عامل اصلی داغ شدن بیش از اندازه سیستم است.
⚠ افت عملکرد کامپیوتر
اگر حس کردید سیستم به شکل عجیبی کُند شده و عملکرد آن کاهش یافته، در قدم اول دمای آن را بررسی کنید. داغ شدن ناگهانی کامپیوتر از عوامل اصلی کاهش سرعت اجرای فرامین سیستمی است. به‌طورمثال وقتی پردازنده سیستم داغ میشود، سیستم ناچار است فعالیت‌هایی که انرژی زیادی مصرف می‌کنند را به حالت تعلیق درآورده یا فعالیت‌های جاری را با سرعت پایین‌تری اجرا کند. به این حالت اصطلاحا “Throttling” می‌گویند.
برای بررسی این مسئله کافی است یک برنامه سنگین (مثل برنامه‌های گرافیکی و تدوین) روی سیستم اجرا کرده و با کلیدهای ترکیبیِ زیر، پنجره Task Manager را باز کنید:
Ctrl + Shift + Esc
در تب Performance نمودارهای فعالیت پردازنده را مشاهده خواهید کرد. در زمان داغ شدن کامپیورتر، سرعت به شدت افت کرده و استفاده از ظرفیت پردازنده به 100% می‌رسد.
بررسی دلایل داغ شدن کامپیوتر و لپتاپ + راه‌حل
داغ شدن کامپیوتر یا لپتاپ به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که بعضی از آنها در اثر شرایط محیطی به وجود می‌آیند و بعضی دیگر معلول مشکلات سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری هستند. اگر تنها با دست زدن به بدنه کیس یا لپتاپ متوجه حرارت بالای آن شدید، یعنی مشکل هنوز جدی نشده. مثلاً ممکن است در حال انجام فعالیت سنگین روی سیستم باشید؛ در این صورت جای نگرانی نیست چون CPU به دلیل حجم بالای پردازش به‌صورت موقتی گرم شده است.
البته گاهی که مسئله به مرز بحران رسیده باشد، بایوس سیستم خودکار وارد میدان شده و با نمایش اخطار یا به روش‌های دیگر ما را از وجود مشکل آگاه می‌کند. در مجموع حرارت بالای کامپیوتر می‌تواند در اثر یکی از موارد زیر باشد:
⚠ دمای محیط
دمای محیط بر دمای سیستم شما اثر می‌گذارد. اگر در محل نگهداری کیس یا لپتاپ، دمای هوا بالاتر از سطح استاندارد باشد، انتظار داغ شدن سیستم را داشته باشید. فراموش نکنید که گرما بیش از سرما بر عملکرد سیستم‌های کامپیوتری تاثیر منفی می‌گذارد. بنابراین دمای اتاق را در سطح استاندارد (24 درجه سانتی‌گراد) حفظ کنید و کامپیوتر را در نزدیک وسایل گرمایشی مثل شوفاژ قرار ندهید تا فن‌های سیستم برای کاهش دما به زحمت نیفتند. خصوصاً در فصل تابستان با کاهش دمای اتاق به بهبود عملکرد سیستم کمک کنید.
⚠ تهویه نامناسب
جریان مناسب هوا باعث انتقال حرارت و کاهش دمای سیستم میشود. اگر کِیس فضای کافی برای تهویه نداشته باشد، مثلاً زمانی‌که خروجی فن به دیوار چسبیده، تهویه به‌درستی صورت نمی‌گیرد و دمای سیستم به مرور بالا و بالاتر می‌رود. برای لپتاپ هم به همین شکل، اگر خروجی فن فاصله کافی با سطح میز نداشته باشد، بدنه لپتاپ به شدت داغ میشود. دیگر اینکه مسدود شدن منافذ و دریچه‌های فن باعث بروز مشکل تهویه و افزایش حرارت کامپیوتر خواهند شد.
⚠ اجرای نرم‌افزار یا بازی سنگین
گاهی با اجرای طولانی مدت یک بازی یا نرم‌افزار سنگین، سیستم شما دچار افت عملکرد شده و بدنه آن داغ میشود. علت این مشکل به دلیل مصرف بالای پردازنده مرکزی و گرافیکی در حین اجرای نرم‌افزار است. درمجموع بازی‌ها نسبت به دیگر برنامه‌ها، استفاده بیشتری از منابع سیستمی می‌برند. برای رفع این مشکل می‌توانید با ارتقاء کامپیوتر از داغ شدن بیش از اندازه آن جلوگیری کنید.ن جلگیری کنید
⚠ اورکلاکینگ
اورکلاک CPU به عنوان یکی از دلایل رایج اورهیت کامپیوتر زمانی رخ می‌دهد که سیستم با ظرفیتی بیش از ظرفیت اسمی پردازنده که از سوی کارخانه تعریف شده مشغول به کار باشد. سرعت کلاک هر مدل پردازنده را می‌توانید در سایت آن مشاهده کنید.
قابلیت اوکلاکینگ (Overclocking) این مزیت را در اختیار کاربر می‌گذارد که هنگام انجام فعالیت‌های سنگین با سرعت بالاتر و با فرکانس بیشتر فرامین را اجرا کند. استفاده بیشتر از منابع باعث داغ شدن CPU و در طولانی مدت آسیب به سیستم میشود.
⚠ کثیف بودن فن و قطعات داخلی سیستم
شاید شنیده باشید که جِرم و گرد‌وغبار نارسای الکتریکی هستند و با جمع شدن در اطراف قطعات کامپیوتر اتصالات را با مشکل مواجه کرده و عملکرد سیستم را دچار مشکل می‌کنند. از سمت دیگر جرم و آلودگی باعث مسدود شدن جریان هوا و سنگینی پره‌های فن شده که در نهایت تهویه هوای گرم را با دشواری روبه‌و کرده و باعث افزایش حرارت کامپیوتر می‌شوند.
سرویس لپتاپ و کیس به صورت دوره‌ای و استفاده از هوای فشرده برای غبار روبی قطعات، مانع از ایجاد جرم و بروز چنین مشکلاتی خواهد شد.
⚠ خراب شدن فن کامپیوتر
فن CPU و سایر فن‌های کامپیوتر، وظیفه کاهش دمای قطعات و خنک کردن آن را بر عهده دارند که گاهی به دلیل مشکل از کار افتادن فن کامپیوتر و خرابی آن، این وظیفه به‌درستی انجام نگرفته و سیستم داغ میشود. برای اطمینان از صحت عملکرد فن‌ها با گوش دادن به صدای چرخش پره‌ها و یا باز کردن کیس و مشاهده عملکرد آن، می‌توانید از سلامت این قطعه اطمینان حاصل کنید.
❗توجه داشته باشید که سرعت فن قابل تنظیم است و در صورت نیاز می‌توانید با کمک برنامه‌هایی همچون SpeedFan و یا از طریق بایوس سیستم آن را متناسب با نیاز خود تعریف کنید.
⚠ آلودگی سیستم به ویروس
یکی دیگر از دلایل اورهیت کامپیوتر، ویروسی شدن سیستم است. آلودگی کامپیوتر به ویروس و تروجان منجر به افزایش استفاده از منابع سیستم شده و عملاً بدون اینکه برنامه خاصی روی آن اجرا کنید، منابع سیستم شما درگیر میشود. این موضوع باعث داغ شدن CPU شده و به مرور به کامپیوتر آسیب‌های جدی وارد می‌کند.
با نصب آنتی ویروس‌های اورجینال و بروزشده در کنار فایروال ویندوز، امنیت سیستم خود را بالا برده و از مشکلات این‌چنینی جلوگیری کنید.
سخن پایانی
اورهیت کامپیوتر از مشکلات رایج کامپیوتری است که بررسی و رفع آن، زحمت و تخصص چندانی نیاز ندارد و با مطالعه و بررسی مواردی که در این مقاله ارائه شد، کاربران می‌توانند به‌تنهایی مشکل را پیدا نموده و رفع کنند. خبر خوب دیگر اینکه اگر داغ شدن سیستم شما به دلیل مشکلات سخت‌افزاری مثل خرابی فن کامپیوتر باشد، می‌توانید با استفاده از خدمات تعمیر در محل رایانه کمک مشکل خود را در سریع‌ترین زمان ممکن حل کنید.
همچنین اگر برای عیب‌یابی و حل مشکل داغ شدن کامپیوتر خود به کمک یک تیم متخصص نیاز داشتید، رایانه کمک آماده است تا به صورت ریموت و از طریق شماره‌های 9099071540 (برای تلفن ثابت) و 0217129 (برای تلفن همراه) شما عزیزان را راهنمایی نماید. 😊
📌 رفع مسئولیت: محتوای این صفحه صرفاً برای اطلاع رسانی است و در صورتی که تسلط کافی برای انجام موارد فنی مقاله ندارید حتما از کارشناس فنی کمک بگیرید.